Ostatnio zainteresowały nas podróże off-roadowe. Chcieliśmy się wybrać naszą Delicą 4x4 na wakacje w miarę niedaleko, żeby nie umęczyć dzieci długą jazdą i nie zbankrutować (jest paliwożerna), a mimo wszystko znaleźć dzikie miejsca. Wybór padł na północny wschód. Marek prześledził mapy google i odkrył świetny cel – wyspy estońskie. Obrazy satelitarne wskazywały, że są tam totalne odludzia, gdzie można poczuć się jak Robinson Cruzoe. Widoki z lotu ptaka były przepiękne. Postanowiliśmy więc zainwestować w drona, żeby w czasie wakacji uczyć się latać, robić ciekawe zdjęcia i kręcić filmy rodem z National Geographic.
Noc przed odjazdem prognoza pogody nie napawała nas optymizmem – cały tydzień miało padać. Zrodził się szybki plan, żeby zmienić kierunek o 180 stopni i pojechać do Rumunii, gdzie zapowiadano pełne słońce i 30°C. Ostatecznie jednak wygrała Estonia. Z podniesionym czołem postanowiliśmy zmierzyć się z zimnym klimatem.

11.08
W drodze na północ natrafiliśmy przypadkiem na rezerwat przyrody położony przy Suwałkach - Cmentarzysko Jaćwingów, gdzie wśród lasu ukryte są kurhany usypywane od II do V wieku n.e. przez lud bałtyjski Jaćwingów. Tam zorganizowaliśmy sobie solidne śniadanie. Późnym popołudniem dotarliśmy w okolice Rygi, do nadmorskiej miejscowości Carnikava. Darowaliśmy sobie zwiedzanie miast Litwy i Łotwy, zostawiając to na drogę powrotną. Carnikava była strzałem w dziesiątkę. Słońce, ciepło, szeroka i mało zaludniona plaża z piaskiem. Rozbiliśmy nasz namiot za wydmą kilkadziesiąt metrów od morza. Była godzina dziewiętnasta, ale mimo to znalazł się „uprzejmy” pan, któremu nie spodobało się, że rozkładamy się na dziko. Litwa, Łotwa i Estonia należą do państw, gdzie dziki kemping jest dozwolony, dlatego wysłuchaliśmy grzecznie rady, a i tak zrobiliśmy swoje.

12.08
Rano o 7 zwinęliśmy namiot, nie zostawiając po sobie śladu. Auto przeparkowaliśmy koło domu miłej Rosjanki, która podarowała nam 5 litrów wody i użyczyła lodówki na naszą żywność. Ten dzień prawie cały spędziliśmy na plaży. Każdy wie, jak dzieci świetnie się bawią w piasku i jak dobrze można wtedy odpocząć. Późnym popołudniem przegonił nas deszcz. Chmury zaciągnęły i padało całą podróż na północ do Estonii, czyli aż do wieczora. Na szczęście pogoda była na tyle łaskawa, że udało nam się rozbić namiot nad morzem w Estonii i nie zmoknąć. Pierwsze dwa dni byliśmy obłożeni jedzeniem od babci z Wielunia i miałam wolne od gotowania. Jako miejsce noclegowe wybraliśmy ogromną, pustą plażę w Vargelannie koło Parnawy. Był chłodny wieczór, ale ubraliśmy kurtki i ruszyliśmy na spacer wzdłuż brzegu morza, zbierając muszelki i kilka małych bursztynów. Muszę przyznać, że Anastazja była specjalistką w wynajdywaniu tych skarbów.

Przejechaliśmy wyspę od wschodu na zachód, gdzie znajduje się inna mała wysepka – Koinatsu. Okazało się, że do tego miejsca można dostać się terenówką, jadąc po morzu, o ile poziom wody na to pozwala. Mieliśmy szczęście, woda sięgała do kolan. Nasza Delica poradziła sobie świetnie. Z lekkim dreszczem emocji wjechaliśmy w morze, licząc że bród okaże się łaskawy i nie zboczymy z mielizny. Udało się. :) W czasie, kiedy Marek prowadził samochód, ja zajmowałam się sterowaniem dronem. W połowie drogi wyszliśmy z auta, woda była przyjemnie ciepła, pływały wodorosty i małe meduzy. Na Koinatsu było 11 mieszkańców, okazało się potem, że ta informacja pochodzi jednak jeszcze sprzed wojny. Obecnie na wyspie nikt nie mieszka, a poinformowała nas o tym czwórka starszych Estończyków, którzy przypłynęli tutaj łódką z Muhu na chwilę relaksu. Zdziwili się, widząc nas i nasz samochód, twierdząc że mieliśmy dużo szczęścia, że nie zboczyliśmy z drogi i nie zatopiliśmy auta. Upsss...

Wyspa bardzo nam się spodobała. Przy jednej opuszczonej drewnianej chacie zajęliśmy się obiadem – gotowaniem ziemniaków i smażeniem filetów z kurczaka. Jak to dobrze mieć dużą butlę z gazem. :) Ciekawostką jest, że nie ma tutaj grama asfaltu. Wieczorem wróciliśmy na wyspę Muhu tą samą drogą morską i rozbiliśmy namiot nad brzegiem morza wśród traw.

14.08
Byliśmy bardzo wdzięczni, bo mimo złych prognoz pogody (zapowiadano cały tydzień deszczy w Estonii), było słonecznie i w miarę ciepło. Rano termometr w samochodzie pokazał 10 stopni C. Jedynie dzieci wstawały bardzo wcześnie, zazwyczaj po szóstej.
Około dziesiątej pojechaliśmy wałem ziemnym na największą wyspę Estonii – Saremę. Po drodze w lesie spotkaliśmy łosia, a właściwie panią łosiową. Z pobytu na Alasce zapamiętałam te zwierzęta jako niebezpieczne i aroganckie, ale ten był płochliwy, chociaż trochę ciekawski. Stolicą wyspy jest 15-to tysięczne miasto Kuressaare położone nad Zatoką Ryską. Jest jednym z najbardziej znanych kurortów w Estonii. Miasteczko bardzo nam przypadło do gustu. Jak na kurort świeciło pustkami. W dużym markecie zrobiliśmy zakupy z gotową ciepłą garmażerką (mięsko, ziemniaczki, zapiekane warzywka) i poszliśmy zwiedzać zamek biskupi oraz starówkę, gdzie przy fontannie wypiliśmy kawę. Zamek biskupi powstawał od XIV wieku i stanowi najlepiej zachowaną fortecę państw nadbałtyckich.

16.08
Poranek był chłodny (10°C) i pochmurny. Namiot stał nad samym morzem. Nie było deszczu, więc postanowiliśmy plażować i ogarnąć obiad. To miały być w końcu wakacje bez pośpiechu i z dużą ilością odpoczynku. Sarema jest wyspą pełną łąk (w sierpniu krajobraz tworzy suszące się siano), nie uprawiają tutaj zbóż, za to hodują krowy. Lasy zaś są całe fioletowe od wrzosów o tej porze roku. Cudowny widok. Wyspy w Estonii są bardzo mało zaludnione, a napotkani ludzie spokojni i mało otwarci. W jednym z miasteczek zobaczyłam na ulicy „niczyją” studnię, podeszłam więc i bez pytania chciałam się obsłużyć – nabrać wodę do naszego dużego zbiornika z kranem. Zauważył mnie młody chłopak, jak się okazało jeden z właścicieli tej studni. Bez zbędnych pytań poszedł do domu włączyć pompę i pomógł mi napełnić zbiornik.

Popołudniu wybraliśmy się w drogę powrotną na prom, by zwiedzić teraz kontynentalną część Estonii. Jednak zanim opuściliśmy wyspy na dobre, odwiedziliśmy miejscowość Angla z kilkoma wiatrakami (symbolem okręgu Sarema jest właśnie witarak). Na części kontynentalnej państwa dotarliśmy do sympatycznego 12-tysięcznego miasta Haapsalu - znanego uzdrowiska z portem morskim. Postawiliśmy namiot nad samym morzem 10km za miastem, w okolicach lasu, ale komary tak uprzykrzały cały wieczór, że zostawiliśmy obozowisko i pojechaliśmy zwiedzić miasto wolne od krwiożerczych owadów. Pierwszy postój zrobiliśmy przy drewnianym dworcu kolejowym z 1905 roku z zadaszonym peronem, uważanym za najdłuższy w Europie (216m). Znajduje się tutaj Estońskie Muzeum Kolei (lokomotywy i wagony z lat 40 i 50 XX w.)
Zanim zrobiło się całkiem późno, pospacerowaliśmy po zabytkowej średniowiecznej części miasta. Okazało się, że właśnie rozpoczęły się trzydniowe obchody 740 lecia miasta. Kolejny dzień zapowiadał się ciekawie.

17.08
W sąsiedztwie naszego namiotu rosła jabłoń z pysznymi i dojrzałymi jabłkami. Rano wzięliśmy się za smażenie bezglutenowych placków jabłkowych. :) W południe zebraliśmy się do Haapsalu pełnego straganów i folkowej muzyki. Oglądaliśmy występy lokalnych grup tanecznych, dzieci były jak zahipnotyzowane. Były też atrakcje dla najmłodszych – mini zoo, bański mydlane, zabawy. W pobliskim parku znajduje się zamek biskupi, a obok niego katedra św. Jana z 1270r.
Póżnym popołudniem opuściliśmy Haapsalu, a na noc trafiliśmy po raz pierwszy na oficjalne miejsce biwakowe tzw. RMK. RMK są bezpłatne, a do tego jest kilka drewnianych budek-toalet. Nie ma tam tłumów, raptem kilka namiotów i kamperów. Myślę, że to dobre miejsce dla początkujących namiotowiczów. :) Obok nas w kamperze spała sympatyczna rodzina Rosjan z czwórką dzieci (dwie pary bliźniąt :). Nasze najmłodsze dziecko zapałało ogromną sympatią do trochę starszego Danielka i nawet nie było mowy, żeby odciągnąć ją od nich. Biegali razem cały wieczór i poranek, a nawet Gabrysia wprosiła się do nich na kolację. Rosjanie byli bardzo pomocni, bo okazało się, że nasz gaz się skończył i służyli nam kilka razy wrzątkiem. Anastazja i Karol rozpalili na plaży swoje pierwsze małe ognisko. Ale byli podekscytowani!

18.08
Ciepła noc i ciepły poranek. Rano szybko się zebraliśmy, aby zdążyć na polską mszę w katedrze św. Piotra i Pawła w stolicy Estonii – Talinie. Stare Miasto ze średniowieczną zabudową wpisane na listę UNESCO robi wrażenie. Zwiedzanie rozpoczęliśmy od Górnego Miasta na wzgórzu Toompea. Znajduje się tam stary zamek, siedziba parlamentu, a także rozpościera się wspaniała panorama na miasto. Dolne Miasto leżące u stóp wzgórza jest pełne kamiennic z czerwonymi dachami, baszt i wież. Wokół znajduje się wiele zabytków sakralnych – Sobór Aleksandra Newskiego, luterańska katedra św. Marii Dziewicy i kilka kościołów. Na każdym rogu uliczek Starego Miasta można znaleźć sklepiki, gdzie sprzedawana jest biżuteria z bursztynami. Nie mogłam sobie odmówić i kupiłam srebrne kolczyki-słońca z okrągłymi bursztynami wewnątrz.
Będąc w Talinie, po raz pierwszy zdecydowaliśmy się na rodzinny obiad w restauracji. Natrafiliśmy na bardzo sympatycze miejsce, gdzie dzieci były mile widziane, a jedzenie przepyszne. Marek zamówił tradycyjny obiad - mięso z ziemniakami, ja wybrałam spaghetii z krewetkami, a dzieci menu dla najmłodszych – kurczak z frytkami. Albo byliśmy tak głodni, albo jedzenie było naprawdę dobre, bo kelnerka zbierała po nas puściutkie talerze. :)
Po obiedzie koniecznie chciałam zobaczyć Kardiorg – barokowy pałac z cudownie kolorowymi ogrodami i trzema stawami. Budowę Kardiorgu rozpoczęto w XVIIIw. z rozkazu cara Piotra Wielkiego. Wewnątrz znajduje się muzeum sztuki z obrazami i rzeźbami, które zwiedziłam sama, podczas gdy reszta rodziny siedziała w parku.

Ok. 15 spakowani ruszyliśmy do Wilna (300km). Nasz urlop dobiegał końca, więc powoli zjeżdżaliśmy na południe. Do stolicy Litwy dotarliśmy ok. 19 i nie chcąc tracić czasu, zdecydowaliśmy obejść cały Cmentarz na Rossie, gdzie zobaczyliśmy grób Joachima Lelewela, ojca Słowackiego oraz rodziny Piłsudskich – brata Adama, żony Marii, matki marszałka, gdzie pochowane jest również jego serce. Cmentarz na Rossie jest jedną z czterech narodowych nekropolii. W skład cmentarza wchodzą niezwykle klimatyczna Stara Rossa (1769 r.), Nowa Rossa (1847 r.) oraz Cmentarz Wojskowy z 1920 r i Mauzoleum Matka i Serce Syna (1936 r.) Cmentarz pełen jest pięknych pomników, niczym dzieła sztuki, położenych na wzniesieniu, co daje klimat temu miejscu. Można tu znaleźć groby wielu profesorów, lekarzy, intelektualistów, historyków i architektów. Obejścia nekropolii zajęło nam ponad dwie godziny, dlatego już po zmroku szukaliśmy miejsca na namiot. Niestety w Wilnie ciężko o dzikie miejsce, kilkanaście kilometrów od centrum wyszukaliśmy na mapie las i nie zastanawiając się długo, pojechaliśmy tam rozbić obozowisko.

Po zakończeniu zwiedzania katedry rozpogodziło się i mogliśmy schować parasole. Ruszyliśmy na spacer po Starym Mieście. Zobaczyliśmy kampus Uniwersytetu Wileńskiego oraz słynną bramę miejską – Ostrą Bramę wzniesioną w XVI wieku, będącą pozostałością po dawnych fortyfikacjach. Od wewnętrznej strony bramy znajduje się kaplica Ostrobramska z 1829r. z obrazem Matki Bożej Królowej Korony Polski. Wszyscy pewnie pamiętają Inwokację Pana Tadeusza autorstwa Adama Mickiewicza, gdzie została wspomniana Ostra Brama:

Litwo! Ojczyzno moja! ty jesteś jak zdrowie.
Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie,
Kto cię stracił. Dziś piękność twą w całej ozdobie
Widzę i opisuję, bo tęsknię po tobie.
Panno Święta, co Jasnej bronisz Częstochowy
I w Ostrej świecisz Bramie!

Późnym popołudniem ruszyliśmy w stronę Polski, a dokładnie do Grajewa spotkać się z moją kuzynką Marzenką i jej rodzinką (i moim chrześniaczkiem Erykiem:). Mieliśmy wyjątkowe szczęście, bo prawie przez cały wyjazd byliśmy poza siecią elektryczną (nie licząc jednej nocy w hostelu) i poza wodociągami/łazienkami, a gdy już dotarliśmy wieczorem do Grajewa, to prądem cieszyliśmy się 5 minut. Przejeżdżający TIR zahaczył o kable energetyczne, przerywając je i pozbawiając prądu całą okolicę. Także wieczór spędziliśmy przy świecach, za to zamówiona pizza była pyszna. ;)

22.08
O trzeciej nad ranem wyjechaliśmy w stronę domu, gdzie dotarliśmy wieczorem (po kilkugodzinnej przerwie w Wieluniu u Dziadków :).